Deall Budd-daliadau

Yr Adran Gwaith a Phensiynau sy’n gyfrifol am fudd-daliadau yng Nghymru.

Mae gan bob budd-dal reolau ynghylch pwy sy’n cael hawlio a pham y caiff ei dalu. Mewn perthynas â rhai budd-daliadau, bydd eich gallu i hawlio yn dibynnu ar y canlynol:

Faint o arian sydd gennych chi a’ch partner. Budd-daliadau sy’n gysylltiedig ag incwm yw’r rhain (neu fudd-daliadau sy’n seiliedig ar brawf modd)
Os ydych chi wedi talu digon o gyfraniadau Yswiriant Gwladol ai peidio. Budd-daliadau sy’n seiliedig ar gyfraniadau yw’r rhain (neu fudd-daliadau cyfrannol).

Mae’n hanfodol nodi nad oes rhaid ystyried unrhyw daliadau yr ydych chi’n eu derbyn oddi wrth Gynllun Cynorthwyo Gwaed Heintiedig Cymru wrth gyfrifo faint o fudd-daliadau sy’n seiliedig ar brawf modd y mae gennych chi hawl iddynt. Am ragor o wybodaeth, gweler y canllawiau manwl yma

Os ydych chi wedi cofrestru â Chynllun Cynorthwyo Gwaed Heintiedig Cymru ac mae angen cyngor neu gymorth arnoch chi wrth wneud cais am fudd-daliadau, siaradwch â’ch ymgynghorydd hawliau lles personol trwy gysylltu â ni yma

Pa fudd-dal sy’n addas imi?

Mae llawer o fudd-daliadau a allai eich helpu, ond mae’r system yn gallu bod yn gymhleth. Mae'r budd-daliadau y gallech fod yn gymwys i'w cael yn dibynnu ar ffactorau fel eich oedran, eich incwm ac ar ble rydych chi’n byw. Bydd eich cynghorydd arbenigol yn gallu eich tywys chi drwy'r opsiwn mwyaf addas i chi ac er cyfeiriaeth pellach, darllenwch ein canllawiau defnyddiol isod. Sylwer mai arweiniad yn unig ydy’r rhain, ac nid ydynt yn rhestr gynhwysfawr.

Cymorth ar gyfer y rhai nad ydynt wedi cyrraedd oedran pensiwn

Cymorth ar gyfer y rhai sydd wedi cyrraedd oedran pensiwn

Ôl-ddyddio Budd-daliadau

Dylech geisio gwneud cais am unrhyw fudd-daliadau y gallai fod gennych hawl i’w cael cyn gynted â phosibl neu fel arall, efallai y byddwch yn colli taliadau.

Fel arfer, ni ellir ôl-ddyddio budd-daliadau anabledd ar gyfer diwrnodau neu wythnosau cyn i chi wneud cais. Ond gellir ôl-ddyddio'r rhan fwyaf o fudd-daliadau eraill; fel arfer, ceir terfyn o un mis. Gellir ôl-ddyddio rhai manteision am hyd at dri mis.

Fodd bynnag, mae angen rheswm da fel arfer dros yr oedi cyn gwneud cais. Er enghraifft, am eich bod yn yr ysbyty neu'n aros i benderfyniad gael ei wneud am fudd-dal arall.

Os bydd eich sefyllfa’n newid

Os ydy eich sefyllfa’n newid

Gall effeithio ar unrhyw fudd-daliadau rydych chi’n eu cael os bydd newidiadau i un o’r canlynol:

eich incwm, cynilion neu eiddo
incwm, cynilion neu eiddo partner sy’n byw gyda chi
y bobl sy’n byw yn eich cartref a’u sefyllfa ariannol
ble rydych chi’n byw
eich iechyd.

Gall effeithio ar eich budd-daliadau hefyd, os fyddwch chi’n gorfod aros yn yr ysbyty neu’n mynd dramor am amser hir. Fel arfer, dim ond ar ôl bod yn yr ysbyty neu dramor am bedair wythnos neu fwy y byddai hyn yn digwydd. Dim ond i rai budd-daliadau yn unig mae hyn yn berthnasol.

Ni fydd pob newid yn effeithio ar eich budd-daliadau. Ond dylech ddweud wrth yr holl wasanaethau perthnasol am newid, rhag ofn iddo ddigwydd.

O ganlyniad i'r newid diweddar i'r Credyd Cynhwysol, gallai unrhyw newidiadau i'ch sefyllfa arwain yn awtomatig at ddod â'ch cais presennol i ben ac felly, atoch chi’n gorfod trosglwyddo i Gredyd Cynhwysol. Gweler yr adran Credyd Cynhwysol o dan help ar gyfer y rheiny o dan oedran pensiwn y wladwriaeth am fanylion llawn ynghylch pa fudd-daliadau mae Credyd Cynhwysol yn eu disodli.