Gallwch gael cymorth ariannol os yw'ch salwch yn effeithio ar eich gallu i weithio:
Gallwch hawlio Tâl Salwch Statudol (SSP) am o leiaf bedwar diwrnod yn olynol ac ennill o leiaf £ 112 yr wythnos. Bydd gan eich cyflogwr hawl i hawlio Lwfans Cymorth Cyflogaeth.
Yw Tâl Salwch Statudol yn gyfradd sefydlog i'w gael yma.
Efallai y byddwch hefyd yn gallu cael tâl salwch galwedigaethol neu gwmni. Gwiriwch eich contract neu gofynnwch i'ch adran Adnoddau Dynol am hyn.
Os ydych chi'n hunangyflogedig, efallai y byddwch chi'n dal i fod yn gymwys i gael budd-daliadau, fel ESA neu Gredydau Treth.
Os bydd yn rhaid i chi roi'r gorau i weithio, efallai y bydd gennych hawl i gael ad-daliad treth.
Mae Credyd Treth Gweithio (WTC) ar gyfer pobl rhwng 16 ac oed ymddeol sydd naill ai:
gweithio ond mae ganddynt incwm isel
gweithio a bod ag anabledd.
Mae Credyd Treth Gweithio yn cynnwys swm sylfaenol sy'n dibynnu ar eich amgylchiadau. Mae yna daliadau ychwanegol hefyd (a elwir yn elfennau) i bobl mewn rhai sefyllfaoedd. Mae'r elfennau ychwanegol yn cynnwys; elfen rhiant sengl, elfen anabledd ac elfen gofal plant.
Mae Credydau Treth Gweithio wedi cael eu disodli gan Gredyd Cynhwysol ar gyfer unrhyw hawliadau newydd.
Os oes gennych blant a'ch bod ar incwm isel, fe allech fod yn gymwys i gael Credyd Treth Plant (CTC) i'ch helpu gyda chostau magu plentyn. Nid oes angen i chi weithio er mwyn derbyn Credyd Treth Plant.
Mae yna amrywiadau os oes gennych gostau gofal plant cymwys, ond at ddibenion cyfeirio dylech allu hawlio Credyd Treth Plant os,
Os ydych chi dros 16 oed ac yn gyfrifol am blentyn sydd naill ai o dan 16 oed neu o dan 20 oed ac mewn addysg neu hyfforddiant amser llawn.
Mae gennych o leiaf un plentyn ac mae incwm eich cartref yn £ 26,000 neu lai y flwyddyn
Mae gennych ddau o blant ac mae incwm eich cartref yn £ 32,000 neu lai y flwyddyn
Mae yna derfynau eraill os oes gennych chi fwy na dau o blant.
Mae Credyd Cynhwysol wedi disodli credyd treth plant felly gweler yr adran isod am hawliadau newydd.
Lwfans Cyflogaeth a Chymorth (ESA)
Mae gwahanol fathau o ESA, ESA sy'n gysylltiedig ag incwm ar gyfer y rheiny sydd ddim yn gallu gweithio oherwydd salwch neu anabledd ac sydd ar incwm isel ac sydd â chynilion sy'n llai na £16,000. Fodd bynnag, gelwir y math o ESA y mae'r rhan fwyaf o bobl yn gallu ei hawlio yn ESA ' dull newydd '. Mae ESA Dull Newydd yn fudd-dal sy’n seiliedig ar gyfraniadau. Fel arfer, mae hyn yn golygu y byddwch efallai'n gallu ei gael os ydych chi wedi talu neu wedi cael eich credydu gyda digon o gyfraniadau Yswiriant Gwladol yn y 2 flynedd dreth lawn cyn y flwyddyn rydych chi'n hawlio ynddo.
Ni allwch hawlio ESA dull newydd os ydych chi’n cael, neu wedi stopio cael budd-dal gyda phremiwm anabledd difrifol (SDP) yn ddiweddar.
Os ydych chi wedi bod yn derbyn SDP, gallwch wneud cais am yr hen fathau o ESA yn lle hynny.
Mae Lwfans Cyflogaeth a Chymorth (ESA) yn fudd-dal i bobl sy'n methu gweithio oherwydd salwch neu anabledd.
Fel arfer, byddwch yn derbyn y 'gyfradd asesu ' am 13 wythnos tra bydd eich cais yn cael ei asesu.
Os bydd yn cymryd mwy na 13 wythnos i asesu eich hawliad, byddwch yn parhau i dderbyn y 'gyfradd asesu ' nes i chi gael penderfyniad. Bydd eich ESA yn cael ei ôl-ddyddio os oes gennych chi unrhyw arian yn ddyledus ar ôl 13 wythnos.
Byddwch chi’n cael eich rhoi mewn un o 2 grŵp os oes hawl gennych chi i gael ESA. Os ydych chi’n gallu mynd yn ôl i'r gwaith, byddwch chi'n cael eich rhoi yn y grŵp gweithgarwch cysylltiedig â gwaith. Fel arall, byddwch yn cael eich rhoi yn y grŵp cymorth. Mae'r cyfraddau i'w gweld yma.
Os ydych chi yn y grŵp cymorth ac yn derbyn ESA sy'n gysylltiedig ag incwm, mae gennych yr hawl hefyd i dderbyn y premiwm anabledd uwch.
Gallech fod yn gymwys i dderbyn y premiwm anabledd difrifol hefyd.
Gallwch wneud cais am ESA hefyd drwy ffonio 0800 055 6688 neu drwy wasanaeth ffôn testun 0800 023 4888, neu drwy fynd i gov.uk. Fel arall, cysylltwch â'ch cynghorwr hawliau lles yn WIBBS am gymorth.
Lwfans Cyflogaeth a Chymorth Newydd
Mae ESA dull newydd yn daliad pob pythefnos y gellir ei hawlio ar ei ben ei hun neu ar yr un pryd â Chredyd Cynhwysol (UC).
Mae Lwfans Cyflogaeth a Chymorth Dull Newydd yn fudd-dal sy’n seiliedig ar gyfraniadau fel y dywedir uchod, a gallwch wirio eich cofnod Yswiriant Gwladol ar GOV.UK. Bydd yn dweud os oes gennych ' flwyddyn lawn ' o gyfraniadau, ac os ydy hyn yn dod o gyflogaeth, hunangyflogaeth neu o gredydau Yswiriant Gwladol.
Ni chymerir y rhan fwyaf o incwm i ystyriaeth (ond gall pensiwn personol effeithio ar y swm y gallech ei dderbyn).
Tra byddwch yn derbyn ESA Dull Newydd, byddwch yn ennill credydau Yswiriant Gwladol Dosbarth 1, a all helpu tuag at eich Pensiwn y Wladwriaeth a budd-daliadau sy’n seiliedig ar gyfraniadau eraill yn y dyfodol.
Mae angen i chi ffonio'r llinell gymorth Credyd Cynhwysol i wneud cais am ESA dull newydd.
ymgeisio ar-lein:
https://www.apply-new-style-employment-support-allowance.dwp.gov.uk/before-you-start
Llinell Gymorth Credyd Cynhwysol
Rhif ffôn: 0800 328 5644
Rhif gwasanaeth ffon testun: 0800 328 1344
Rhif ffôn (iaith Gymraeg): 0800 012 1888
Dydd Llun i ddydd Gwener, 8am tan 6pm
Mae cymorth incwm yn fudd-dal i helpu i dalu costau byw sylfaenol. Mae ar gyfer pobl nad oes raid iddynt gofrestru fel pobl ddi-waith os ydynt allan o waith. Felly gallwch chi hawlio os ydych chi;
yn ofalwr
yn rhiant sengl gyda phlentyn dan bump oed
yn feichiog
cael Tâl Salwch Statudol ond nid oes gennych ddigon o arian o hyd i fyw arno.
Ac rydych hefyd yn cwrdd â'r holl feini prawf canlynol;
Nid oes gennych chi (a'ch partner) unrhyw incwm nac incwm isel ac arbedion o lai na £ 16,000 rhyngoch chi
Os ydych chi'n sengl, rhaid i chi weithio llai nag 16 awr yr wythnos.
Os oes gennych bartner, rhaid i chi weithio llai na 24 awr yr wythnos rhyngoch chi.
Mae'r swm a dderbyniwch yn dibynnu ar eich amgylchiadau, ond mae premiymau yn daladwy ar gyfer gwahanol sefyllfaoedd, megis hawlio Taliad Annibyniaeth Bersonol.
Mae Credyd Cynhwysol wedi disodli cefnogaeth incomed gyda llawer o fuddion eraill. Gweler yr adran Universal isod am gais newydd. Os bu unrhyw newidiadau i'ch sefyllfa efallai y gofynnir ichi symud i Gredyd Cynhwysol a bydd eich cymorth incwm yn dod i ben.
Mae Lwfans Ceisio Gwaith (JSA) yn rhoi incwm wythnosol i chi wrth i chi chwilio am waith. Gallwch hawlio JSA os ydych chi i gyd o'r canlynol:
18 oed neu'n hŷn ac yn ffit i weithio (neu'n 16 neu'n 17 oed mewn rhai achosion)
ddim mewn addysg amser llawn
ar gael i weithio ac wrthi'n chwilio am waith
gweithio llai nag 16 awr yr wythnos ar gyfartaledd
Mae dau fath o JSA:
JSA yn seiliedig ar gyfraniadau - os ydych wedi talu digon o Yswiriant Gwladol
JSA ar sail incwm - os yw'ch incwm a'ch cynilion yn isel
Mae'r swm y gallwch ei gael yn dibynnu ar eich amgylchiadau, gan gynnwys eich incwm a'ch cynilion, ac incwm eich partner os oes gennych un. Yn bwysig, efallai y bydd angen i chi hawlio Credyd Cynhwysol yn lle. I hawlio ewch i gov.uk neu cysylltwch â'ch Canolfan Swyddi a Mwy. Fel arall, cysylltwch â'ch cynghorydd hawliau lles WIBSS i gael cymorth.
Credyd Cynhwysol
Dylech gael cyngor cyn symud o unrhyw fudd-daliadau etifeddol isod i Gredyd Cynhwysol, gan nad oes ffordd yn ôl ac efallai y byddwch yn waeth eich byd. Os yw'r gostyngiad mewn incwm dros dro (E. E Covid-19), yna efallai y byddwch eisiau aros ar yr hen system.
Mae Credyd Cynhwysol (CC) yn un taliad misol ar gyfer pobl sy’n gweithio neu sy’n ddi-waith. Mae'n disodli rhai o'r budd-daliadau a chredydau treth y gallech fod yn eu derbyn ar hyn o bryd:
- Budd-dal Tai.
- Credyd Treth Plant.
- Cymhorthdal Incwm.
- Credyd Treth Gwaith.
- Lwfans Ceisio Gwaith yn Seiliedig ar Incwm.
Os ydych chi’n derbyn unrhyw rai o’r budd-daliadau hyn ar hyn o bryd, does dim angen i chi wneud unrhyw beth oni bai:
- bod eich amgylchiadau’n newid, a bod rhaid i chi roi gwybod am hyn
- bod yr Adran Gwaith a Phensiynau yn cysylltu â chi ynghylch symud i dderbyn Credyd Cynhwysol
Nid ydych yn gallu hawlio Credyd Cynhwysol os ydych chi naill ai:
- yn derbyn y premiwm anabledd difrifol, neu â hawl i’w gael
- wedi cael, neu â hawl i gael y premiwm anabledd difrifol yn y mis diwethaf, a’ch bod chi dal yn gymwys i’w gael
Efallai y gallwch chi hawlio Credyd Cynhwysol os:
- ydych chi ar incwm isel neu yn ddi-waith
- ydych chi dros 18 oed (mae rhywfaint o eithriadau os ydych chi rhwng 16 i 17)
- ydych chi (neu eich partner) dan oedran Pensiwn y Wladwriaeth
- oes gennych chi a’ch partner £16,000 neu lai mewn cynilion rhyngoch chi
- ydych chi’n byw yn y DU
Nid ydy nifer y plant sydd gennych chi yn effeithio ar eich cymhwysedd i hawlio Credyd Cynhwysol, ond gallai effeithio ar faint fyddwch chi’n ei dderbyn
Mae eich taliad Credyd Cynhwysol yn cynnwys lwfans safonol ac unrhyw symiau ychwanegol sy'n berthnasol i chi, er enghraifft:
- os oes gennych chi blant
- os oes gennych chi anabledd neu gyflwr iechyd sy’n eich atal chi rhag gweithio
- os ydych chi angen help i dalu eich rhent
Bydd faint o Gredyd Cynhwysol rydych chi’n ei gael yn dibynnu ar faint rydych chi’n ei ennill.
Mae eich hamgylchiadau’n cael eu hasesu bob mis. Gall newidiadau yn eich hamgylchiadau effeithio ar faint rydych chi'n ei dalu ar gyfer y cyfnod asesu cyfan - nid dim ond o'r dyddiad y byddwch chi'n rhoi gwybod amdanynt.
Gall y cap ar fudd-daliadau gyfyngu ar faint o fudd-dal rydych chi’n ei dderbyn.
Lwfans Safonol
Eich amgylchiadau | Lwfans safonol misol |
Sengl ac o dan 25 oed | £342.72 |
Sengl a dros 25 oed | £409.89 |
Cwpl, gyda’r ddau dan 25 oed | £488.59 (ar gyfer y ddau ohonoch) |
Cwpl, ac un ohonoch chi dros 25 oed | £594.04 (ar gyfer y ddau ohonoch) |
Symiau Ychwanegol
Efallai y gallwch chi gael mwy o arian ar ben eich lwfans safonol os ydych chi’n gymwys.
Os oes gennych chi blant
Os oes gennych chi 1 neu 2 o blant, byddwch yn cael swm ychwanegol ar gyfer pob plentyn.
Os oes gennych chi 3 neu fwy o blant, byddwch yn cael swm ychwanegol am o leiaf 2 blentyn. Yr unig bryd y gallwch chi gael swm ychwanegol ar gyfer mwy o blant yw os ydy un o’r canlynol yn wir:
- bod eich plant wedi cael eu geni cyn 6 Ebrill 2017
- eich bod chi’n hawlio ar gyfer 3 neu fwy o blant cyn 6 Ebrill 2017
- bod eithriadau eraill yn gymwys
Byddwch yn cael swm ychwanegol ar gyfer unrhyw blentyn anabl neu ddifrifol anabl – dim ots faint o blant sydd gennych chi neu eu dyddiad geni.
Faint fyddwch chi’n ei gael | Swm ychwanegol misol |
Ar gyfer eich plentyn cyntaf | £281.25 (a anwyd cyn 6 Ebrill 2017) £235.83 (a anwyd cyn neu ar ôl 6 Ebrill 2017) |
Ar gyfer eich ail blentyn ac unrhyw blant cymwys eraill | £235.83 fesul plentyn |
Os oes gennych chi blentyn anabl neu ddifrifol anabl | £128.25 neu £400.29 |
Os ydych chi angen cymorth gyda chostau gofal plant | hyd at 85% o’ch costau (hyd at £646.35 ar gyfer un plentyn a £1,108.04 ar gyfer 2 neu fwy o blant) |
Efallai y byddwch chi’n cael y swm ychwanegol os fyddwch chi'n dechrau gofalu am blentyn arall, yn dibynnu pryd cafodd y plentyn ei eni a faint o blant sydd gennych.
Os oes gennych chi anabledd neu gyflwr iechyd
Faint fyddwch chi’n ei gael | Swm misol ychwanegol |
Os oes gennych chi allu cyfyngedig ar gyfer gwaith a gweithgarwch cysylltiedig â gwaith | £341.92 |
Os oes gennych allu cyfyngedig i weithio a'ch bod chi wedi dechrau eich hawliad credyd cynhwysol neu Lwfans Cyflogaeth a Chymorth (ESA) sy'n gysylltiedig ag iechyd cyn 3 Ebrill 2017 | £128.25 |
Os ydych chi’n gofalu am berson difrifol anabl
Faint fyddwch chi’n ei gael | Swm misol ychwanegol |
Os ydych chi’n darparu gofal am o leiaf 35 awr yr wythnos am berson anabl difrifol sy’n derbyn budd-dal sy’n gysylltiedig ag anabledd. | £162.92 |
Mae hyn ar ben unrhyw swm ychwanegol rydych chi’n ei gael os oes gennych chi blentyn anabl.
Costau tai
Gallech gael arian i helpu i dalu am eich costau tai. Mae’r swm y byddwch yn ei gael yn dibynnu ar eich oedran a'ch amgylchiadau.
Gall y taliad gynnwys rhent a rhywfaint o daliadau gwasanaeth.
Os ydych chi'n berchen ar dŷ, efallai y gallech gael benthyciad i’ch helpu gyda thaliadau llog ar eich morgais neu fenthyciadau eraill rydych chi wedi'u tynnu allan ar gyfer eich cartref.
Mae'n rhaid i’r ddau ohonoch wneud cais am, a rheoli eich hawliad ar-lein- https://www.gov.uk/apply-universal-credit
Os oes angen help arnoch gyda'ch hawliad, ffoniwch y llinell gymorth Credyd Cynhwysol.
Llinell Gymorth Credyd Cynhwysol
Rhif ffôn: 0800 328 5644
Rhif gwasanaeth ffôn testun: 0800 328 1344
Rhif ffôn (iaith Gymraeg): 0800 012 1888
Dydd Llun i ddydd Gwener, 8am tan 6pm
Os hoffech chi wiriad budd-daliadau neu unrhyw gymorth, ffoniwch Dîm Lles WIBBS ar 02920 902280, a phwyso 2 i siarad gydag un o’n cynghorwyr.